Không phải ai cũng nhận ra: khi người khác nói, ta thường không thật sự lắng nghe – mà chỉ chờ tới lượt mình lên tiếng. Nhưng nếu muốn kết nối sâu sắc hơn, giúp người đối diện mở lòng và cảm thấy được thấu hiểu, thì lắng nghe chủ động là một kỹ năng không thể thiếu.
Vậy có bao nhiêu cấp độ trong quá trình lắng nghe? Và làm sao để rèn luyện khả năng lắng nghe thực sự?
1. Nghe để phản ứng
Dấu hiệu: Trong đầu bạn luôn trực chờ: “Nói thế mà cũng nói được!”, “Chờ xem mình sẽ phản bác ra sao.”
Đây là kiểu lắng nghe thiên về bản năng phòng thủ – thường thấy khi bạn không đồng tình với quan điểm người nói. Nguy cơ lớn nhất: bạn cắt lời, và cuộc trò chuyện nhanh chóng biến thành tranh cãi.
👉 Chuyển mình: Thay vì lập tức phản biện, hãy tự hỏi: “Người ấy đang cố nói điều gì sâu xa hơn?” Điều đó giúp bạn giữ bình tĩnh và mở ra nhiều lựa chọn ứng xử hơn.
2. Nghe để trả lời
Dấu hiệu: Bạn chăm chú nghe, nhưng mục tiêu chính là… tìm ý để nói tiếp.
Kiểu lắng nghe này rất phổ biến trong môi trường giao tiếp nhanh – nhưng vô tình khiến người đối diện cảm thấy như đang độc thoại.
👉 Chuyển mình: Tạm hoãn nhu cầu được thể hiện bản thân, và thử hỏi: “Điều gì khiến họ kể điều này?”, “Họ cần mình làm gì khi chia sẻ như thế?”
3. Nghe để thu nhận thông tin
Dấu hiệu: Bạn tập trung ghi nhớ nội dung, thậm chí có thể lặp lại chính xác lời họ nói. Nhưng bạn lại ít khi thể hiện cảm xúc đồng cảm hay phản hồi phù hợp.
Đây là một bước tiến so với hai kiểu nghe trên – nhưng vẫn là nghe bằng lý trí, chưa phải nghe bằng cả trái tim.
👉 Chuyển mình: Sau khi hiểu nội dung, hãy thử hiểu cảm xúc đi kèm: “Lúc họ nói câu đó, họ đang vui, lo lắng hay thất vọng?”
4. Lắng nghe để thấu hiểu
Dấu hiệu: Bạn hiện diện trọn vẹn, không phán xét, không chen ngang, đặt câu hỏi để làm rõ và khích lệ người nói tiếp tục.
Đây là cấp độ cao nhất – và cũng là mục tiêu của mọi kỹ năng giao tiếp sâu sắc.
👉 Duy trì: Hãy tạo môi trường an toàn bằng ánh mắt, gật đầu nhẹ, tạm ngưng phản hồi nếu người nói đang xúc động. Chỉ cần một không gian im lặng vừa đủ, người đối diện sẽ cảm nhận được sự hiện diện chân thành của bạn.
Lời kết:
Bạn không cần là nhà tâm lý học để lắng nghe tốt. Chỉ cần đặt mục tiêu hiểu người khác lên trên mục tiêu thể hiện mình, bạn đã có thể chuyển hoá từng cuộc trò chuyện thành một cơ hội kết nối chân thành.
Giải pháp: 3 bước luyện tập lắng nghe để thấu hiểu
- Tạm gác phản ứng cá nhân
Trước khi trả lời, hãy dừng 2 giây để kiểm tra xem mình đang nghe điều đó bằng cảm xúc gì. Nhận diện cảm xúc giúp bạn phản hồi sáng suốt hơn. - Gật đầu, giữ ánh mắt, phản hồi ngắn
Hành vi phi ngôn từ giúp người nói biết rằng họ đang được chú ý – từ đó nói sâu hơn, thật hơn. - Đặt câu hỏi thay vì đưa ra ý kiến ngay
Thay vì “Tôi nghĩ là…”, hãy thử “Bạn muốn làm gì tiếp theo?” hay “Có điều gì khiến bạn cảm thấy khó nói điều đó không?”
FAQ: Câu hỏi thường gặp
1. Làm sao để không cắt lời người khác khi đang rất muốn chia sẻ?
→ Hãy viết nhanh ý bạn muốn nói ra giấy hoặc điện thoại, điều này giúp não bạn tạm “giải toả” nhu cầu phản hồi mà không chen ngang người đối diện.
2. Có nên lắng nghe người khác kể chuyện tiêu cực quá nhiều không?
→ Bạn có thể lắng nghe một cách tỉnh táo: thể hiện sự đồng cảm nhưng không đồng hoá cảm xúc tiêu cực của họ.
3. Lắng nghe có giúp mình giao tiếp tốt hơn trong công việc không?
→ Chắc chắn. Lắng nghe giúp bạn hiểu đúng yêu cầu, hạn chế hiểu lầm và tăng sự tín nhiệm từ đồng nghiệp hoặc khách hàng.
Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy thử áp dụng ngay trong cuộc trò chuyện gần nhất. Còn nếu bạn muốn luyện tập bài bản kỹ năng lắng nghe – hãy bắt đầu từ cách im lặng đúng lúc.
