Trong nhiều buổi ghi hình, đào tạo hay giao tiếp chuyên nghiệp, cụm từ “giọng trầm ấm” thường được nhắc tới như một hình mẫu lý tưởng. Người ta dễ bị thuyết phục bởi một giọng nói trầm, vang, tạo cảm giác uy tín. Nhưng liệu đây có phải là chuẩn mực duy nhất? Và nếu giọng mình không trầm – thì có bất lợi không? Bài viết này sẽ giúp bạn nhìn rõ ba yếu tố quan trọng nhất của một giọng nói đáng tin, để từ đó định vị lại chính giọng nói của mình.
Khi nào giọng trầm phát huy được thế mạnh?
Theo các nghiên cứu từ Đại học Glasgow (McAleer et al., 2014), người nghe có xu hướng tin tưởng những giọng nói có tần số thấp hơn. Đây là một phản xạ tự nhiên bắt nguồn từ sinh học: giọng trầm thường gắn liền với sự điềm tĩnh, kinh nghiệm, hoặc khả năng kiểm soát.
Tuy nhiên, giọng trầm chỉ thực sự phát huy hiệu quả nếu đi cùng phát âm rõ ràng – nhịp điệu linh hoạt – nhấn nhá hợp lý. Nếu không, giọng trầm lại dễ bị đánh giá là đơn điệu, thiếu sinh động, thậm chí gây buồn ngủ.
Vậy người có giọng cao, sáng thì sao?
Thực tế, rất nhiều người có giọng cao – sáng – thanh – nhưng vẫn vô cùng cuốn hút khi nói. Điều quan trọng nằm ở cách người đó làm chủ tốc độ nói, biết điều tiết cảm xúc và nhấn nhá thông minh vào đúng từ khóa.
Một ví dụ quen thuộc là các diễn giả, biên tập viên hoặc giáo viên có giọng cao, nhưng lại nói vô cùng truyền cảm nhờ kỹ thuật lấy hơi đúng – phát âm chính xác – và ngữ điệu đa dạng.
Giọng cao không làm bạn mất điểm – trừ khi bạn để nó loạn nhịp, vỡ tiếng, hoặc quá the thé. Và tất cả những điều đó đều có thể luyện được.
Ba yếu tố tạo nên một giọng nói đáng tin
Để một giọng nói gây được thiện cảm và sự tin cậy – dù cao hay trầm – điều cần thiết không phải là “tông” giọng, mà là kỹ năng kiểm soát giọng. Cụ thể gồm 3 yếu tố:
1. Hơi thở ổn định
Giọng trầm hay giọng cao nếu thiếu cột hơi sẽ đều… hụt hơi. Cảm giác người nói cứ vội vàng, đứt đoạn giữa chừng là một trong những lý do khiến người nghe mất hứng.
Hơi thở đúng giúp bạn duy trì tốc độ hợp lý – giữ lực đều – và không bị mất chữ ở cuối câu.
2. Phát âm rõ ràng
Nghe rõ từng chữ không chỉ khiến người nghe hiểu nhanh, mà còn giúp bạn tạo hình ảnh chuyên nghiệp, đáng tin cậy. Sự rõ ràng trong lời nói phản ánh sự rõ ràng trong tư duy – và người nghe thường nhận ra điều đó ngay lập tức.
3. Biểu cảm đúng lúc
Một giọng nói thiếu biểu cảm sẽ khiến nội dung trở nên khô cứng và khó chạm tới người nghe. Ngược lại, biểu cảm đúng lúc sẽ khiến lời nói sống động, có hồn và dễ đi vào tâm trí hơn.
Biểu cảm đúng lúc là khi người nói:
• Biết khi nào cần dừng lại để tạo khoảng lặng giúp ý được “thở”.
• Biết khi nào cần lên giọng để khơi gợi cảm xúc tích cực hoặc tạo cao trào.
• Biết khi nào nên hạ giọng để thể hiện sự lắng đọng, chân thành, hoặc dẫn dắt sang một ý quan trọng.
Sự linh hoạt này không đến từ bản năng, mà từ việc hiểu rõ nội dung và luyện tập để làm chủ nhịp điệu của chính mình. Một giọng nói có biểu cảm đúng lúc sẽ không phô trương, mà luôn khiến người nghe muốn lắng nghe tiếp. Và đó chính là sức mạnh đáng giá nhất trong giao tiếp.
Kết luận: Sự đáng tin không nằm ở tông giọng – mà ở cách bạn truyền đi điều mình tin
Một giọng nói đáng tin cậy không phụ thuộc vào việc nó cao, trầm, sáng hay tối. Điều quan trọng hơn là người nói có làm rõ được ý tưởng không, có điều tiết được cảm xúc không, và có khiến người nghe cảm thấy dễ chịu và tin tưởng không.
Muốn vậy, hãy bắt đầu từ việc kiểm soát hơi thở – phát âm rõ ràng – luyện cảm xúc. Vì chỉ khi bạn làm chủ được những yếu tố ấy, giọng nói mới thật sự là “công cụ” giúp bạn kết nối, thuyết phục và tạo dấu ấn trong lòng người nghe.
FAQ – Câu hỏi thường gặp
Giọng trầm có phải luyện mới có được không?
Không. Tông giọng là bẩm sinh. Nhưng giọng truyền cảm thì ai cũng có thể luyện được.
Giọng cao có làm người khác khó chịu không?
Chỉ khi phát âm không rõ hoặc ngữ điệu đơn điệu. Nếu luyện đúng, giọng cao vẫn rất cuốn hút.
Tôi không biết giọng mình thế nào, có cách kiểm tra không?
Có. Bạn có thể ghi âm – phát lại – hoặc nhờ chuyên gia đánh giá.
Có bài tập nào giúp giọng nghe “đầm” hơn không?
Có. Các bài tập như lấy hơi bụng – mở khẩu hình – và nhả chữ vào điểm rơi sẽ giúp cải thiện.
Làm sao để biết người khác thấy giọng mình có thiện cảm không?
Hãy để ý phản ứng của họ khi bạn nói: có lắng nghe, hỏi lại, mỉm cười không?
Tài liệu tham khảo
- McAleer, P., Todorov, A., & Belin, P. (2014). Do voice judgments depend on voice pitch? Journal of Neuroscience, University of Glasgow.
- Mehrabian, A. (2007). Silent Messages: Implicit Communication of Emotions and Attitudes. Wadsworth Publishing.
- Vu, T.T. (2023). Kỹ thuật phát âm chuẩn và ứng dụng trong truyền thông. NXB Giáo Dục Việt Nam.
