Khi bạn có một ý tưởng hay nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu, kết thúc thế nào, hoặc chuyển ý ra sao cho mạch lạc – thì dù ý tưởng có tốt đến mấy, người nghe cũng khó theo kịp. Việc triển khai ý tưởng thành đoạn nói rõ ràng, súc tích và có điểm nhấn không chỉ giúp bạn gây ấn tượng mà còn tăng sức thuyết phục trong giao tiếp, thuyết trình hay đối thoại hằng ngày.
Ba bước triển khai giúp đoạn nói trọn vẹn và mạch lạc hơn
Để đi từ ý tưởng rời rạc đến đoạn nói rõ ràng, bạn có thể áp dụng ba bước sau:
Bước 1: Xác định góc nhìn rõ ràng
Một đoạn nói tốt không bắt đầu bằng “Tôi nghĩ là…” hay “Hình như…”. Những cụm từ này chỉ thể hiện cảm giác mơ hồ – không đủ sức thuyết phục người nghe. Góc nhìn rõ ràng là câu khẳng định điều bạn tin là đúng, là quan điểm bạn muốn người khác nhớ và cân nhắc.
Ví dụ, thay vì:
“Tôi nghĩ lắng nghe là một kỹ năng quan trọng…”
Hãy nói:
“Tôi tin rằng kỹ năng lắng nghe là yếu tố cốt lõi giúp xây dựng mọi mối quan hệ – từ công việc đến đời sống cá nhân.”
Một câu như vậy không chỉ rõ ràng hơn mà còn tạo tiền đề cho cả đoạn nói phía sau – bạn sẽ có cơ sở để mở rộng, dẫn chứng và kết luận mạnh mẽ hơn.
Bước 2: Mở rộng bằng dẫn chứng cụ thể
Sau khi xác định được góc nhìn, việc tiếp theo là làm rõ nó bằng dẫn chứng cụ thể. Dẫn chứng có thể là:
- Một tình huống bạn từng trải qua
- Một ví dụ trong xã hội
- Một nghiên cứu, con số hoặc trích dẫn đáng tin cậy
Chìa khóa ở đây là càng cụ thể càng tốt. Sự mơ hồ khiến người nghe quên nhanh – còn chi tiết khiến họ nhớ lâu.
Ví dụ, mở rộng ý trên bằng tình huống:
Như lần tôi mâu thuẫn với đồng nghiệp vì hiểu lầm trong công việc. Lúc đó, tôi rất nóng giận và định phản bác cho bằng được. Nhưng thay vì làm vậy, tôi ngồi xuống, chỉ hỏi: “Cậu thấy điều gì chưa ổn?” – rồi im lặng lắng nghe.
Hoá ra, điều khiến cậu ấy bức xúc không nằm ở việc tôi quên nhắn tin lại, mà ở chỗ: cậu ấy thấy ý kiến của mình không được để tâm đúng mức.
Nếu tôi không dành thời gian lắng nghe, có lẽ tôi đã nghĩ đơn giản là một cơn giận vu vơ – rồi tiếp tục hiểu lầm nhau.
Bước 3: Kết lại bằng một đúc kết gợi mở
Phần kết không phải là điểm dừng – mà là điểm nhấn. Nó giúp người nghe hiểu: “À, đây chính là điều họ muốn tôi nhớ.” Một đoạn nói thiếu phần đúc kết sẽ giống như một câu chuyện… chưa kịp đóng lại.
Hãy dùng một câu đúc kết có sức gợi mở, khuyến khích người nghe suy ngẫm – hoặc hành động.
Ví dụ:
Chúng ta không thể thay đổi ai, nhưng ta có thể bắt đầu bằng cách lắng nghe họ một cách trọn vẹn. Vì nhiều khi, điều mà mỗi con người đều cần… chỉ là được lắng nghe.
Một số lưu ý khi triển khai ý tưởng thành đoạn nói
- Tránh dùng từ mơ hồ như “kiểu như”, “nói chung là…”, “tư duy đột phá”… nếu không đi kèm nội dung cụ thể
- Không mở đầu bằng việc tự hạ thấp mình: “Tôi không giỏi nói lắm đâu…” sẽ khiến người nghe giảm tin tưởng
- Nếu chưa chắc thông tin, hãy nói: “Tôi sẽ kiểm tra lại sau” thay vì “Tôi không chắc lắm…”
Kết luận
Một ý tưởng dù hay đến mấy, nếu không được triển khai đúng cách thì cũng khó chạm đến người nghe. Bằng việc áp dụng cấu trúc Mở – Thân – Kết, xác định thông điệp rõ ràng, lựa chọn ví dụ phù hợp và trình bày theo cấu trúc Tổng – Phân – Hợp, bạn hoàn toàn có thể biến những gì đang nghĩ trong đầu thành đoạn nói mạch lạc, súc tích và thuyết phục.
Bạn có thể bắt đầu luyện tập ngay hôm nay bằng cách chọn một chủ đề quen thuộc và thử triển khai thành một đoạn 3 phút – đúng ba phần: Mở – Thân – Kết. Đừng ngại ghi âm và nghe lại để điều chỉnh.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Nói có cần dùng câu văn đầy đủ như viết không?
Không. Chỉ cần rõ ý, có cấu trúc và ngắt nghỉ phù hợp là đủ.
2. Có nên học thuộc đoạn nói trước không?
Không nên học thuộc lòng toàn bộ. Thay vào đó, hãy nhớ các ý chính và logic triển khai.
3. Nếu quên giữa chừng thì sao?
Tạm dừng nhẹ và nhắc lại thông điệp chính trước đó để dẫn lại mạch nội dung.
4. Mỗi đoạn nói nên dài bao lâu?
Khoảng 1–3 phút, tuỳ bối cảnh. Quan trọng là trọn vẹn – không quá dài dòng.
5. Có nên dùng từ chuyên môn khi nói không?
Chỉ nên dùng nếu khán giả hiểu rõ. Nếu không, cần giải thích ngắn gọn kèm theo ví dụ.
Tài liệu tham khảo
- Cuddy, A. (2015). Presence: Bringing Your Boldest Self to Your Biggest Challenges. Little, Brown and Company.
- NNGroup. (2023). How to Communicate with Clarity. Nielsen Norman Group. https://www.nngroup.com/articles/clarity-in-communication/
- Journal of Communication. (2022). The Impact of Examples on Message Retention. Oxford University Press. https://academic.oup.com/joc/article/72/1/55/6441202
